PENGALAMAN TUT POKOK BUAH-BUAHAN

Tut atau air layering merupakan salah 1 teknik untuk menambahkan bilangan pokok buah-buahan tanpa melalui proses menanam biji benih.  Cara tut tidak akan mengubah kualiti buahnya dan anak tut akan mempunyai kualiti yang sama dengan induknya.  Saya telah menggunakan teknik ini untuk tutkan pelbagai jenis pokok buah-buahan yang terdapat di sekeliling rumah saya seperti pokok mangga, pokok nona, pokok avocado, pokok belimbing, pokok limau bali, limau kasturi dan pokok tin.  

Tut pokok mempunyai pelbagai cara, bagi saya semua cara pun ok, janji pokok yang ditut berakar dan boleh ditanam.  Inilah cara saya:

1. Sediakan tanah yang hendak digunakan.  Saya menggunakan apa-apa jenis tanah yang ada saje, tanah kuning, tanah hitam (black soil) yang dibeli, tanah sabut kelapa dan tanah bakar.  Campurkan tanah dengan air supaya ia lembap tetapi tidak basah.  Saya biasanya campurkan tanah dalam beg plastik yang datang dengan tanah dengan tambahkan sikit air, tutup muncung bag plastik tu dan golekkan beg plastik sehingga tanah sebati dengan air.  Periksa kelembapan dengan mengenggam tanah, tanah yang mengepal tanpa mengeluarkan air mempunyai kelembapan antara 50-60% dan merupakan kelembapan yang dikehendaki, bila genggam keluar air, maksudnya basah sangat, kena tambah lagi tanah dan golek beg plastik lagi untuk dapatkan kelembapan ideal, kalau genggam tanah tak mengepal maskudnya kering sangat dan perlu ditambah air lagi.
2. Sediakan pembalut plastik lutsinar dengan mengguntingkan beg plastik yang tidak diperlukan lagi mengikut saiz yang kita nak balut pada dahan, kalau nak isi banyak tanah, pembalut bag plastik kenalah besar.  Sediakan juga aluminium foil/ plastik gelap/ plastik keropok/ tepung susu yang tidak diperlukan untuk balut tut yang telah dibuat sekiranya terdedah kepada cahaya matahari.  Menurut internet , akar baru akan tercedera oleh matahari.  
3. Tapi, apa yang saya dapati setelah sekian lama mentut pokok adalah plastik senang tumbuh lumut bila tak ditutup.  Bila lumut dah tumbuh tutup plastik, kita tak dapatlah untuk tengok kat dalam plastik samada akar dah tumbuh ke belum. (7/9/15)
4. Lepas tu, dah boleh pilih dahan yang hendak ditut.  Gunakan pisau tajam untuk kerat lilitan kulit pokok pada dahan tersebut pada jarak lebih kurang 1 inchi atau lebih , lepas tu, buangkan kulit pada bahagian yang telah dikerat supaya bahagian dalam dahan tersebut terdedah.  Tujuannya untuk mencederakan bahagian tersebut dan menyekat nutrient yang dihasilkan oleh daun daripada turun ke pangkal pokok.  Bahagian tersebut akan membengkak  dan berakar lepas beberapa minggu. 
   
5. Bagi mempercepatkan proses pengakaran, sapukan sedikit serbuk penggalak akar (rooting hormon) pada bahagian atas lokasi kulit dibuang yang dekat dengan pucuk pokok yang ditut.
6. Ambil pembalut plastik lutsinar dan diikat melilit pada dahan yang hendak ditut di bahagian yang telah dibuang kulit untuk mewujudkan satu pocket/ sarung yang digunakan untuk mengisi tanah.  Material yang diguna untuk mengikat boleh gunakan cable tie, tali atau pun dawai.
7. Isikan tanah sehingga penuh dan diikat bahagian atas untuk mengekalkan kelembapan tanah.  Tut telah dikira selesai, cuma menanti masa untuk berakar.  Perhatian perlu diambil ketika mengisi tanah, elakkan tanah daripada menjadi mampat dan keras dalam pembalut plastik sebab daripada pemerhatian saya terhadap tut yang dibuat, akar memang takkan tumbuh. 
8. Balutkan tut dengan aluminium foil untuk melindungi daripada cahaya matahari supaya akar muda yang tumbuh tidak tercedera.
9. Lepas selesai semua kerja, labelkan tarikh dan variati supaya kita tak keliru apabila hendak semai tut.

Kalau tut tak menjadi, dahan itu sama ada akan terus tumbuh seperti biasa ataupun mati seperti gambar bawah:

Begitulah rupa bahagian tut yang telah mati.

Kulit telah tumbuh balik tetapi tidak sempat untuk sambung dan akar gagal tumbuh.

Begitulah rupa bentuk tut yang sedang tumbuh, perhatikan kulit baru warna putih telah tumbuh menyambungkan kawasan yang kulitnya telah dibuangkan, cuma akar belum tumbuh lagi.  Malangnya induk pokok telah mati layu, maka saya terpaksalah membuangkan tut ini, sebelum buang, sempatlah buatkan sikit post mortem untuk tengok apa jadi pada tut.

Tut dibuat pada 17/1/15.  Post mortem dibuat pada 4/5/15.

Beginilah tut yang telah berjaya tumbuh akar.

Tut yang dibalut dengan paket tepung susu untuk melindunginya daripada matahari.

Akar yang mula tumbuh selepas sebulan ditut.

Tut pokok fig.  Perhatikan bahagian atas yang ditutup dengan penutup pelindung matahari mula mengeluarkan mata akar.

Akar yang mula tumbuh dalam pembalut.  Pokok fig BTM6 ini hanya mengambil masa 2 minggu untuk bahagian tut mengeluarkan akar.

Tut pada pokok fig black jack yang telah mengeluarkan akar selepas 2 minggu ditut.  Saya hanya menggores kulitnya dengan kuku sahaja.

Eksperimen tut pokok tin black genoa dengan hanya membalutkan bahagian keratan dengan sphagnum moss lembap tanpa membuang kulit bahagian tut.

Bahagian tut telah mengeluarkan akar pada masa lebih seminggu. 

Tut black Genoa pads 4/7/15. Akar telah tumbuh mengeliling cawan plastik air mineral.

Pokok BTM6 yang telah stabil ditut.  Saya telah menambahkan tanah dengan membuangkan plastik lama dan bungkuskan dengan plastik baru setelah ditambah tanah.

Tut pokok avocado yang telah mula menunjukkan pertumbuhan akar setelah sekian lama ditut.  Tut ini telah mengambil 3 bulan untuk tumbuh akar.  Kalau tak silap saya, saya telah membuangkan sebahagian besar kulit dan meninggalkan sebahagian kecil kulit pokok di bahagian tut supaya pucuknya tak mati sementara menunggu bahagian dibuang kulit bengkak dan tumbuh akar.

Kadar kejayaan saya untuk tut pokok adalah 50% sahaja, iaitu daripada 2 tut yang saya buat, hanya 1 yang berjaya berakar.    Setelah membaca mengenai kaedah tut yang terdapat di internet, rupanya kulit kena dibuang dibawah mata daun (node) di mana lokasi tersebut merupakan lokasi di mana akar akan tumbuh dan kulit setelah dikopek, kenalah gores sikit untuk membuangkan satu lapisan sel dinamakan cambium yang berfungsi untuk pertumbuhan supaya kulit susah nak tumbuh balik.  Barangkali ini merupakan faktor utama kenapa tut ada yang tidak hidup.

Lepas ditut dan berakar, nak semai keratan tut pun satu hal lagi, dah entah berapa pokok saya yang ditut mati ketika disemai.  Bila semai,  tangan jangan gatal, jangan rajin sangat nak jirus air, nanti akar baru akan lemas dan reput sebab basah sangat.  Selain itu, ketika nak buka plastik, kena hati-hati, jangan sampai akar yang telah tumbuh itu patah sebab kadang-kadang tanah akan lekat pada plastik.  Tip dari internet lagi, tanam tut yang baru pada bekas yang besar sedikit daripada saiz tut.  Logiknya adalah bila bekas besar sangat, banyak sangat air dalam bekas yang akar baru yang sikit tu tidak dapat serap, dan ini akan menyebabkan terlebih basah dan akar reput.

Keadaan akar tut yang telah tumbuh akar dan mati ketika disemai.

Tut limau kasturi.  Ikut rekod, tut ini telah dibuat pads 18/1/15; saya telah potong tut ini dari induk pada 4/7/15.  Ini merupakan tut yang paling lama dibiarkan atas pokok induk.  Bukan tak nak potong, ingat dah tak tumbuh selain telah menggunakan beg plastik berwarna yang tidak dapat tengok keadaan dalam plastik.

Pemerhatian saya adalah kebanyakan tut akan memerlukan masa 1 bulan untuk mengeluarkan akar,  iaitu seperti limau kasturi, limau bali, buah nona dan pokok mangga.  Pokok belimbing memerlukan masa lebih kurang 3 bulan baru mula mengeluarkan akar dan pokok avocado merupakan pokok yang paling susah untuk keluar akar.  Ada yang ditut dah lebih enam bulan pun tak berakar lagi. Pokok fig merupakan pokok yang paling senang mengeluarkan akar.  Pokok fig hanya memerlukan 1 hingga 2 minggu untuk mengeluarkan akarnya daripada bahagian dahan yang ditut.  Malah saya telah perhatikan bahawa pokok fig dengan kulit tidak dicederakan pun boleh mengeluarkan akar dalam masa lebih kurang 10 hari.

Kalau boleh, tutkan dahan dengan media/ tanah yang banyak supaya dahan ditut dapat tumbuh akar yang banyak dan stabil sebelum dicantas untuk disemai, ini akan menambahkan peluang untuk tut itu berjaya disemai dan tumbuh setelah dicantas dari pokok induk.

Kaedah tut ini memang merupakan satu kaedah yang senang untuk dilakukan oleh siapa-siapa saja tanpa memerlukan kemahiran yang tinggi berbanding dengan teknik cantuman yang saya hanya berjaya sekali setelah berpuluh-puluh kali cuba.

Update 23/3/2016:
Untuk 3 jenis cara tut, iaitu yang konvensional, yang diubahsuai ( beg plastik diisi tanah dan dibelah dua bila nak digunakan)  dan dengan bekas plastik, yang konvensional merupakan yang paling tahan lama memandangkan ia dibungkus dan diikat habis tanpa meninggalkan celah yang membolehkan air menyejat keluar.  Untuk 2 jenis cara tut yang lain, memandangkan terdapat banyak celah celah yang membolehkan air menyejat keluar, sekiranya cuaca panas seperti sekarang, pastikan tanah tut adalah sentiasa lembap, sekiranya kering, air perlu ditambah supaya tut yang telah berakar tidak mati.

Update 10/4/2016:
Atas pertanyaan En Sufian, saya uploadkan gambar serbuk penggalak akar yang saya gunakan.

Bahan aktif merupakan Indole Butyric acid (IBA) dan a complex of growth substances and adjuvants to induce rooting mengikut botol.  Saya rasa pada pasaran terdapat pelbagai jenis jenama dan jenama ini merupakan jenama yang paling senang didapati daripada nursery dan supermarket yang ada jual barang-barang kebun.